İSTANBUL TOPKAPI ÜNİVERSİTESİ TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ POLİTİKA BELGESİ

Toplumsal cinsiyet eşitsizliği, her şeyden önce bir adalet ve insan hakları meselesi olarak Türkiye'de ve dünyada en yaygın sosyal sorunlardan biri olmaya devam ediyor. Toplumsal cinsiyet eşitsizliği sorunu, bireylerin yaşadığı toplumsal cinsiyete dayalı marjinalleştirme ve ayrımcılık türlerini içerir. Toplumsal cinsiyete dayalı şiddet ve ayrımcılık olarak ortaya çıkan toplumsal örüntülere dair her türlü mevcut pratiği ve güç dengesizliklerini kapsar. Bir hedef olarak toplumsal cinsiyet eşitliği, güç eşitsizliklerini ve eşitsiz toplumsal cinsiyet dinamiklerini sorgulayarak, kaynaklara ve fırsatlara adil erişimi teşvik ederek elde edilebilir.

Toplumsal cinsiyet, etnik köken, inanç, cinsel yönelim, cinsiyet kimliği, uyruk ve benzeri sebeplerle ayrım yapmaksızın insanlara eşit ve onurlu davranmak bir insan hakları meselesidir. Evrensel değerleri benimseyen bir akademik kurum olarak İstanbul Topkapı Üniversitesi de bu yaklaşımı kabul eder. Anayasamızın 10. maddesinde ifade edildiği şekilde, “Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. Anayasanın 10. maddesi doğrudan toplumsal cinsiyet eşitliğini hayata geçirmenin devletin pozitif yükümlülüğü olduğunu ortaya koyar ve olumlu eylemin ayrımcılık anlamına gelmeyeceğini güvence altına alır (Ek fıkra: 7/5/2004-5170/1 md.).

Toplumsal cinsiyet eşitliğinin her seviyede eğitim ve bunun en önemli ve ayrılmaz öğelerinden biri olan eğitim programları yoluyla kazandırılması beklenmektedir. Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Kaldırılması (CEDAW) Sözleşmesi’nin eğitimle ilgili olan 10. maddesinin (c) bendinde, “eğitimin bütünleştirilerek güçlendirilmesi, farklı eğitim türlerinin de geliştirilmesi, okul öğretim programlarının ve özellikle de okul kitaplarının gözden geçirilmesi ve öğretim yöntem ve tekniklerinin yeniden oluşturulması” ifadesi yer almaktadır. Toplumsal sorunların önüne geçmek ancak onların varlığını kabul ederek ve duyarlı çözümler geliştirmekle mümkün olabilir. Türkiye topraklarında yaşanan toplumsal problemlerin başında ise cinsiyet ayrımcılığının geldiğini bilmekteyiz.

Ülkemiz, aynı zamanda, 1995 Pekin Deklarasyonu’ndan bu yana pek çok uluslararası sözleşmeye imza atmıştır. Birleşmiş Milletler Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi (CEDAW)’ne taraf ülkelerden biridir. Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (BM-SHK) olarak belirlenmiş on yedi maddeden beşincisi toplumsal cinsiyet eşitliğidir. Aynı şekilde toplumsal cinsiyet eşitliği Türkiye’nin üyesi olduğu Avrupa Konseyi’nin de öncelikli politikalarından biridir ve Avrupa Konseyi Toplumsal Cinsiyet Stratejisi belgeleriyle hedef ve yöntemlerini belirleyerek bu politikayı hayata geçirmektedir.

İstanbul Topkapı Üniversitesi; akademik ilkeleri, Taciz ve Ayrımcılığı Önleme Politikası, Cinsel Taciz ve Cinsel Saldırıyı Önlemeye Yönelik Politika Belgesi, Cinsel Taciz ve Cinsel Saldırıyı Önleme Birimi Yönergesi ve buna bağlı kurulmuş olan birimi CİTAS ile Kadın ve Aile Çalışmaları Araştırma Merkezi (TOPKAPI WOMEN) ve toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin araştırma, proje ve faaliyetleri dikkate alındığında, Türkiye'de toplumsal cinsiyete dayalı eşitsizlikleri doğrudan ele alan az sayıda üniversiteden biri olmuştur ve toplumsal cinsiyet eşitliği ile ilgili en iyi uygulamalar alanında bir rol model olarak hizmet etme kararlılığını sürdürmektedir.


İstanbul Topkapı Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Planının (TOPKAPI-GEP) başlıca hedefleri şunlardır:
Bu hedeflere ulaşmak için, TOPKAPI-GEP çerçevesinde, İstanbul Topkapı Üniversitesi:

İSTANBUL TOPKAPI ÜNİVERSİTESİ TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ EYLEM PLANI

İstanbul Topkapı Üniversitesi bünyesinde yukarıda detaylarıyla listelenmiş ana temalar çerçevesinde toplumsal cinsiyete dayalı her türlü ayrımcılığın, cinsiyetçi tutum ve davranışın önüne geçilebilmesi amacıyla İstanbul Topkapı Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Planı (TOPKAPI- GEP), bilgilendirme, yürütme ve uygulama ayrıntılarını içerecek şekilde düzenlenmiştir.


1. Kurumsal Kültür, Yönetim ve Liderlik

İstanbul Topkapı Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Eylem Planı Komisyonu (GEPAPC)

Üniversitemizde, Rektörlük tarafından belirlenen, Rektörlüğe bağlı olarak faaliyet gösteren ve İstanbul Topkapı Üniversitesi Kadın Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (TOPKAPI WOMEN) tarafından koordine edilen bir Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Eylem Planı Komisyonu (TOPKAPI-GEPAPC) kurulmuştur. Akademisyen, idari çalışan ve öğrenci olmak üzere toplam 37 kişiden oluşan bu komisyon, toplumsal cinsiyet eşitliği ile ilgili politika belirlemek ve gerekliçalışmaları takip etmek amacıyla düzenli olarak toplanmaktadır. TOPKAPI-GEPAPC oluşturulurken, toplumsal cinsiyet eşitliği alanında çalışan veya bu alanda eğitim almış kişilerin de dahil edilmesine dikkat edilmiştir. TOPKAPI-GEPAPC, üniversitenin kadrolu çalışanları ve öğrencilerinin yanı sıra, hizmet alımı yoluyla üniversitemizde hizmet sunan kurumlar ve çalışanlarının da üniversitemizin toplumsal cinsiyet eşitliği alanındaki politikalarına uyum sağlaması için gerekli çalışmaları yürütür. Bu kapsamda, komitenin temel görevleri, durum tespiti, sürekli eğitim ve izleme ile değerlendirme faaliyetleri olacaktır. TOPKAPI-GEPAPC bünyesinde yapılan çalışmalar düzenli olarak üst yönetimine raporlanmaktadır.

Durum Tespiti: TOPKAPI-GEPAPC, İstanbul Topkapı Üniversitesi’nin toplumsal cinsiyet eşitliği konusundaki mevcut durumunu tespit etmek amacıyla gerekli nicel ve nitel veri toplama çalışmalarını yürütmüştür. Bu çalışmalar kapsamında, akademisyen, araştırmacı ve idari personelin unvan, fakülte, bölüm ve birim bazında kadın erkek oranları, kütüphane kullanımının kadın erkek oranları ve bunlara benzer veriler incelenmiştir (Ek 1). Ayrıca üniversite çalışanları ve öğrenciler arasında cinsiyet kimliği ve cinsel yönelimi sebebiyle ayrımcılığa uğradığını düşünen bireylerin durum ve ihtiyaçları, düzenli alınacak CİTAS raporları yoluyla tespit edilecektir.

Sürekli Eğitim: Akademisyen, araştırmacı, idari çalışan, hizmet alımı ile çalışan personel ve öğrencilerin cinsiyet ayrımcılığı konusunda bilgi ve farkındalıklarının artırılması amacı ile fakülteler ve TOPKAPI-GEPAPC’nin birlikte hazırlayacakları takvim çerçevesinde ve tüm mensupların katılımını sağlayacak şekilde duyarlılık ve farkındalık artırıcı seminer, atölye ve proje gibi çalışmalar düzenlenecek; bu çalışmaların etkisi yapılandırılmış şekilde ölçülecektir.

İzleme ve Değerlendirme: TOPKAPI-GEP yürürlüğe girdikten sonra her yıl “Durum Tespiti” başlığı altında detaylandırılan istatistiksel ve nitel çalışma yenilenecek; gelişmeler TOPKAPI-GEPAPC tarafından izlenecek ve Rektörlüğe raporlanacaktır.

1- Kurumsal Yönetim ve Liderlik



2. Toplumsal Cinsiyet Dostu Kampüsler

Üniversitemiz, eşitlikçi, özgürlükçü, diyaloğa dayalı, katılımcı, kapsayıcı, tüm mensuplar tarafından erişilebilir ve cinsel taciz ve saldırı başta olmak üzere toplumsal cinsiyete dayalı her türlü ayrımcı tutum, davranış ve uygulamayı bütünüyle dışlayan bir kampüs iklimi oluşturmayı hedefler. Öğrencilerin, akademik ve idari personelin ve hizmet alımı ile çalışan personelin başta olmak üzere tüm mensuplarımızın toplumsal cinsiyet eşitliği başlığında farkındalık sahibi olması, üniversitemizin kampüs iklimi başlığındaki önceliklerinden biridir.




3. Kariyer Gelişimi, İşe Alım Süreci ve İş-Yaşam Dengesi

Üniversitemizde hem öğrenciler hem de akademik ve idari kadro bakımından sayısal anlamda cinsiyet dengesi hali hazırda sağlanmış durumdadır. Kariyer gelişimi ve işe alım süreçlerinde toplumsal cinsiyet eşitliğinin düzenli olarak izlenmesi, bunun için güncel iyileştirme alanlarının tespit edilmesi ve bu doğrultuda yeni uygulamalar geliştirilmesi, gerekli ve dinamik bir alandır. Bu anlamda, üniversitemizde kariyer gelişimi ve işe alım süreçlerinde TOPKAPI-GEPAPC ve İnsan Kaynakları Direktörlüğü iş birliğiyle toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması amacıyla gerekli adımlar atılır.




4. Öğretim Süreçleri ve Müfredat

Tüm fakülte ve bölümler bu metinde detaylandırılmış TOPKAPI Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Planı’na sadık kalarak toplumsal cinsiyet eşitliği hedeflerini belirleyip duyurur, sonuçları takip eder ve birim bünyesindeki performans değerlendirme süreçlerinde dikkate alır.

Derslerin işlenmesi ve bağlı faaliyetler dahil olmak üzere tüm süreçlerde üniversitenin her türlü şiddet ve ayrımcılığa karşı politikalarını ve bunlara ilişkin kural ve yaptırımları özetleyen kısa bir paragraf, tüm ders izlencelerine eklenecek ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin gözetilmesi de bu metinde vurgulanacaktır. Bunun yanı sıra, ilgili dersteki toplumsal cinsiyet boyutunun da izlencelerde yer alması teşvik edilecektir.



5. Araştırma

Araştırma projeleri ve yayınlar gibi araştırma çıktılarında toplumsal cinsiyet verilerinin izlenmesi; gerekli görülen alanlara yönelik mentorluk sisteminin geliştirilmesi ve hayata geçirilmesi üniversitemizin araştırma başlığındaki öncelikleri arasındadır. Tüm öğretim üyesi ve araştırmacılarımızın araştırma yetkinliklerinin ve çıktılarının artırılması yoluyla, atama yükseltme kriterlerinin sağlanması bakımından liyakata dayalı bir iyileşme sağlanması ve böylece akademik kadromuzda kadın erkek eşitliğinin tüm unvanlarda sağlanması hedeflenir.

Toplumsal cinsiyet eşitliği yaklaşımımız doğrultusunda, tüm araştırma süreçlerinde ve araştırma çıktılarının kurum içi ve dışında paylaşıldığı tüm etkinliklerde (konferans ve paneller gibi) toplumsal cinsiyet eşitliğinin gözetilmesi üniversitemizin temel yaklaşımlarından biridir.


6- Cinsel Taciz, Saldırı ve Ayrımcılık Karşı Mekanizmalar ve Cinsiyetsiz İletişim

İstanbul Topkapı Üniversitesi Cinsel Tacizi ve Saldırıyı Önlemeye Yönelik Politika Belgesi, Cinsel Tacizi Ve Saldırıyı Önleme Birimi Yönergesi web sayfasında yayınlamaktadır ve bu anlamda öncü üniversitelerden bir tanesidir. Bunu bağlı olarak Cinsel Tacizi ve Saldırıyı Önleme Birimi (CİTAS) kurulmuştur ve bununla ilgili mekanizmalar çalışmaktadır. Ancak bu politika belgelerinin ve birimin daha etkin çalışabilmesi için hedef ve aksiyon planının daha uygulanabilir olması gerekmektedir.